ارز مبادله ای یا ارز دولتی

دریافت ارز مبادله ای

به صورت کلی منظور از ارز، واحدهای پولی است که در کشورهای غیر از کشور اصلی مورد استفاده قرار میگیرند. به عبارت دیگر، ارز همان پولهای خارجی است که به وسیله دولت توزیع میشنود و در اقتصاد کشور گردش دارند. برای انجام معاملات مالی در داخل هر کشوری ملزم به داد و ستد وجوه بر حسب پول رایج ملی همان کشور هستیم اما در معاملات مالی بین­ المللی باید وجوه را به صورت پول رایج کشور مقابل یعنی به شکل ارز پرداخت کنیم. به عنوان مثال ما برای خرید کالا در داخل کشور از واحد ریال استفاده میکنیم اما برای خرید کالا از آمریکا باید وجه را در واحد دلار آمریکا بپردازیم. اما منظور از ارز مبادله­ ای چیست؟ ارز مبادله ­ای، ارزی است که توسط دولت در مرکز مبادلات ارزی جهت واردات برخی از کالاهای معین توزیع میشود. قیمت ارز مبادله­ ای کمتر است اما به صورت محدود و کنترل شده عرضه میشود. در حقیقت به دلیل افزایش ارزش ارز، دولت دست به عرضه ارز مبادله­ای زده تا از بار مالی که بر دوش دولت است بکاهد.

اما ارز مبادله­ ای به همه کالاها اختصاص نمی­یابد. دولت کالاهای وارداتی را به ده گروه تقسیم کرده است. ارز مبادله­ ای شامل حال کالاهای گروه دهم یا همان کالاهای لوکس نمیشود اما نه گروه دیگر مشمول دریافت ارز مبادله ­ای هستند؛ البته هرچه توان تولید داخلی کالاهای این نه گروه افزایش پیدا کند؛ دولت ارز مبادله ­ای کمتری بابت آنها ارائه خواهد کرد.

ارز مبادله ای

ارز مبادله­ ای در مقایسه با ارز آزاد

• همانطور که گفتیم ارز مبادله­ ای، ارزی است که توسط دولت و در مرکز مبادلات ارزی توزیع میشود اما ارز آزاد به وسیله صرافان و دلالان بازار ارز عرضه میشود که قیمت آن براساس شرایط اقتصادی و میزان عرضه و تقاضا تعیین میگردد.
• تهیه کردن ارز مبادله­ ای، سخت و وقتگیر است و همه قادر به دریافت آن نیستند اما دریافت ارز آزاد، راحت و بدون محدودیت است.
• واردات تمام کالاها با ارز آزاد ممکن است اما با ارز مبادله­ ای نمیتوان هر کالایی وارد کرد.
• قیمت ارز مبادله­ ای کمتر از قیمت ارز آزاد است.

مبنای تعیین قیمت ارز مبادله­ای چیست؟

تعیین ارزش ارز مبادله­ ای در ترخیص کالا بر عهده بانک مرکزی است. بانک مرکزی، سبدی از ارزهای معامله شده در صرافیهای قانونی را در نظر میگیرد و با توجه به نرخ اولیه حاصل از این معاملات پس از کسر کارمزد و دو درصد از این نرخ، قیمت ارز مبادله­ ای را تعیین میکند.